De la monarchie pontificale – Appendices

APPENDICES

I. Lettre des Évêques de France au pape Innocent X, en 1653

SANCTISSIMO PATRI INNOCENTIO X, SUMMO PONTIFICI

    BEATISSIME PATER,

    Optata pervenit ad nos tandem Constitutio illla, qua Vestroe Sanctitatis auctoritate quid sentiendum sit de controversas quinque Propositionibus, quae sunt excerpta ? Cornelii Jansenii prensis episcopi libris, perspicue decernitur. Excitatoe in Belgio contentiones, flagrabant etiam in Gallliis, et latissimum incendium per universas Ecclesix partes minabantur, ni pesti grassanti et certissimam perniciem allllatur obstitisset Beatitudinis Vestroe indefessum studium, et ex alto petita potestas, quae sola acerrimam illam animorum colllisionem compescere poterat.

    Agebatur de re magna momenti : de aditu scilicet ad salutem per necessaria christianx gratioe praesidia, et humanae voluntatis adjumentis illlis excitatoe ac fotoe conatus liberos ; atque de divina christi pietate ac beneficentia in universum genus humanum. Hujus doctrinoe lucem recentioris illius auctoris disputationibus obscuratam pristino nitori restituit, juxta veterem fidei regulam ex Scripturis et antiqua Patrum traditione, in Concilliis olim et nuper, auctoribus summis Pontificibus constitutam, prolatum à Sanctitate Vestra, postulantibus compluribus Galliarum episcopis, Decretum. Quo in negotio, illud observatione dignum accidit, ut quemadmodum ad episcoporum Africae relationem, Innocentius primus Pelagianam haeresim damnavit olim, sic ad galllicanorum episcoporum consulltationem, haeresim ex adverso Pelagianoe oppositam, Innocentius decimus auctoritate suaproscripserit.

    Enimvero vetustae illius aetatis Eccllesia catholica, sola Cathedrae Petri communione et auctoritate fuita, quae in deeretalll epistola Innocentii ad Africanos data elucebat, quamque dein Zozymi altera ad universos orbis episcopos epistola subsecuta est, Pelagianae haeresis damnationi absque cunctatiaae subscripsit. Perspectum enim habebat, non solum ex Christ Domini nostri pollicitatione Petro facta, sed etiam ex actis priorum Pontilicum, et ex anathematismis adversus Apollinarium et Macedonium, nondum ab ullla synodo oecumenica damnatos, a Damaso paulo antea jadis, judicia pro sancienda regulla fidei a summis Pontificibus llata, super episcoporum consultatione (sive suam in actis relationis sententiam ponant, sive omittant, prout illis collibuerit) divin a aeque ac summa per universam Ecclesiam auctoritate niti : cui Christiani omnes ex officio, ipsius quoque mentis obsequmum praestare teneantur.

    Ea nos quoque sententia ac fide imbuti, romance Ecclesia ? praesentem, quae in summo Pontifice Innoeentio decimo viget auctoritatecn, debita observantia colentes, Constitutionem divini Nummilis instinetu a Beatitudine Vestra conditam, nobisque traditam ab illustrissimo Athenarum archiepiscopo, nuncio apostolico, et promulgandam curabimus in eceless ac dioecesibus nostris ; atque ill’us exsecutionem apud fidelles populos urgebimus. Neque vero poenae deerunt adversus temeraros illlius violatores, quae a jure haereticis infliguntur ; quibus juxta Constitutionis tenorem, et Breve Sanctitatis Vestrae nobis directum, contumaces omnes, nullo conditionum vell statuum discrimine facto, perstringemus ; praesertim cum in Galliis ad episcopos in solidum isthaec cura pertineat, ubi nullos haeretcae pravitatis Inquisitores constitui patitur, mos antiquus ex jure communi profectus.

    Sane spondere possumus Beatitudini Vestris nihil fore quod Decreto apostolico, nostraeque in eo exsequendo sollicitudini moram afferre possit : pracipue cum piissimus ac christianissimus Rex maoster, oui Breve apostolicum una cura exemplo Constitutionis illlustrissimus nuncius tradidit, interpellato quoque regiae majestatis praesidio, nos ad illius Decreti exsecutionem, edicto suo adnos dato, proea quam debet Eccllesioe coustitutis tuit one, constanter hortetur : et magistratibus universis, atque caeteris sibi subditis, tutu ad vim arcendam, turc ad amputandas quae forte possent ab hiereseos reis excitari de foro competenti cavillationes, praecipiat, quatenus exsecutionem illlain omni studio et opera juvent, atque tueantur.

    Quare cum Rex coelestis bac in causa foederatum habeat regem terrarum (si fas ita lloqui cum Sixto III), Sanctitas Vestra, per Petrae solliditatem, jam contusis veritatis hostium animis, securos ab omni externa perturbarone de nova ha,,resi triumphos aget. Porro nos Innocentio X cujus ore Penrus locutus est, ut Leoni I acclamabat quarta Synodus, hanc divinam lauream gratulati, sacros inter Ecclesiae fastos, quod olim de Synodis oecumenicis fier solitum, Constitutionem istam ab eo editam Jubentes ex animo reponemus ; oui optatissimacn in longaeva vita felicitatem adprecantur, qui sunt cum ea qua par est veneratione,

    BEATISSIME PATER,

    SANCTITATIS VESTRA

    Devotissimi et addictissimi filii, Cardinales, Archiepiscopi

    et Episcopi Galliae in Parisiensi urbe congregati.

    Parisiis die, 15 julii 1653.

 

    CLEMENS PP. XI

    AD PERPETUAM REI MEMORIAM.

    Venerabilibus fratribus Archiepiscopis et Episcopis, ae dilecti ; filiis aliis ecclesiasticis viris, in Comitiis generalibus Cleri Gallicani Parisiis congregatis. .

 

    Gratulationes vestras, quibus editam nuper a Nobis pro comprimenda inquietorum hominum contumacia Constitutionem excepistis, ex datis ad Nos litteris vestris, magna quidem animi voluptate, cognovimus, novam inde fiduciam concipientes non inanem fuisse laborem nostrum, vosque pro pastoralis vestri muneris debito curaturos, ut extinctis prorsus supremo Apostolicae Sedis judicio jansehiani erroris reliquiis, idipsum tandem sapiant omnes, sintque perfecti in eodem sensu et in eadem sententia. verum uberem adeo gaudii nostri materiam turbavit admodum nonnullarum epistolarum aliarumve scriptionum palam editarum delata ad Apostolatum nostrum notitia, quibus nihil magis obtendi atque adstrui videur, quam ut summa dicta ; Sedis auctoritas multifariam impetatur, perinde ac si nullum hodie episcopali zelo argumentum dignius occurrat, quam beati Petri Sedis potestatem attenuare, unde ipse Episcopalus et tota auctoritas nomini hvjus emersit 1 . Quodque mirandum magis, quin et deplorandum acerbius Nobis fuit, tqëtari hmc vidimus eo ipso tempore, quo extirpandis errorum radicibus, quibus Ecclesias vestras infici sein tisbatis, imploratum a vobis, potestatem vestram plane imparem expertis, et ab ipso Christianissimo et religiosissimo Rege instantius expeiitum Pritux Sedis brachium et auxilium, paterna qua vos ecclesiasque vestras charitate complectimur, libentissime impendebamus.

    Agnovimus in hoc sane consuetas nequissimorum quorumdam hominum molitiones, qui dum jansenianum virus quoi corde retinent, poenarum metu proferre non audeant, Romance Sedi, a qua comprimi se maxime sentiunt occultum veluti bellum indtcere conantur, ac per importunas quaestiones in Catholicae Unitatig perniciem, dissensionum semina spargere. Vos autem, venerabiles Fratres, quorum muneris erat inquietos corripere, aimis dolendum est, eorumdem potins suggestionibus cedere, ecclesiarumqne turbatoribus non satis advertentes manus praestare.

    Quis enim vos constituit judices super Nos ? Numquid inferiorum est de superioris actoritate d’ecernere, ejasque judicia examinare Pace vestra dictum sit, venerabiles Fratres, intoleranda plane res est, paucos episcopos et illarum potissimum ecclesiarum, quarum privilegia et decora nonnisi Romani Pontificis favore ac beneficio constant, adversus suï nominis et honoris authorcm 2 capot attollere,ac Primae Sedis jura corrodere, quae non humana, sed divina authoritate nituntur.

    Interrogate Majores vestros, et dicent vobis, non esse partirrularim antistitnm, Apostolim Sedis Decreta discutere, sed implere 3 , et quandaquidem episcoporum Galliae, sancto Leoni Magno de consensione fidei gratulantium, verba producitis, ab iisdem utique discere poteratis, qum vestri similium, quos propterea imitari non pudeat, Antistitnm, in recipiendis Apostolicoe Sedis definitiarribus, partes revera sint : Apostolatus vestri, inquiunt, scripta, ita ut symbolum ftdei quisquis Redemptionis sacramenta non negligit, tabulis corcdis adscripsit, et tenaci, quoad eonfundendos haereticorum errores paratior sit, memorae commendavit 4 .

    Longe ergo olim aberant prtestantissimi Galliarum Episcopi ab arrogando sibi jure discutiendi Apostolicae Sedis Constitutiones, quas ut ipsum fidei symbolum recipiebant, nec multum temporis aut sedulitatis impendendum censebant, ut de illarum exsecutione deliberarent ; sed satis sibi esse arbitrâbantur, si carum tenorem ad confundendos haereticos memoriae commendarent ; docebantque insuper (quod vos maxime animadvertere oportet) Romani Pontificis definitiones non ex ipsorum fide dijudicandas, sed potius suant ideo firmam ratamque agnoscebant, quod definitioni Romani Pontificis consentiret. Audite illos sancto Leoni ita subdentes :  » Doctrinae, post Deum, vestre  » debet quisque fidelis adhmrere, ut constanter teneat quod credebat ; debet etiam infidelis, ut a perfidia sua, agnita veritate, discedat, et Apostolicoe institutionis luce perfusus, erroris  » sui tenebras derelinquat 5 .  » Haec est Patrum fides, hac Majorum traditio, hoe., constans veterum Gallicarum, siout et caeterarum totius orbis cbristiani ecclesiarum regula, quae quorumlibet demum novis humanorum ingeniorum adinventionibus oppugnari potest, labefactari omnino non potest.

    Neque vos ipsos, venerabiles Fratres, praeclara vestra aut sacrarum litterarum peritia, aut in evellendis priscis Ecclesioe monumentis studium, ac diligentia, ignorare patitur, quod a cuncta per mundum novit Ecclesia, quod nimirum Sedes beati Petri Apostoli de omni Ecclesia fas habeas judicandi, neque cuiquam. liceat de ejus judicare judicio.  » Profecto si vel ipsam Apostolicae nostraeConstitutionis formam et quidem non a Nobis recens adinventam, sed a praedecessoribus nostris, longa sae, ;ulorum serie, usurpatam observare placuisset, qua omnibus Archiepiscopis et Episcopis Constitutionis ejusdem exsecutionem et observantiam integram, auctoritate Apostolica, praecipimus, committimus et mandamus, edoceri vel ea satis poteratis, nos, in bac eadem causa, non vestrum consilium exposcere, non rogare suffragia, non exspectare sententiam, sed obedientiam injungere ; obedientiam scilicet illam, quam beato Petro Apostolorum Principi, sanctaeque Romanae Ecclesiae, ac Nobis nostrisque Apostolicis Decretis atque Mandatis, in ipso sacrae vestrae inaugurationis limine, solemni juramento polliciti estis 6 .

    AEgre quidem, venerabiles Fratres, in hoc inviso argumento versamur : memores enim tenuitatis nostrae, non ut dominantes in cleris apparere affectamur, sed subditi omni humarae creatur propter Deum esse cuperemus, atque utinam datum Nobis esset humiliori loco consistere ! At vero, cum neutiquam privatam nostram, sed Apostolicm beati Petri Sedis, in qua non immeriti solum, sed et inviti, divino sic disponente judicio, prae. sidemus, causam agamus, postquam diu multumque studio pacis et unitatis amore tacuimus, pluraque perperam adversus ejusdem Apostolicae sedis jura dignitatemque gesta, charitate Christi que patiens est, et paterna prorsus indulgentia toleravimus, dum inordinatopravoque processu, impunitate transgressionum, apostidie augentur excessus, et crebrescunt culpae, qute toleratte, sunt studio fidei reparandae et amore concordix, amplius dissimulare Nobis aut silere non licet ; locum nempe Unigeniti Filü. Dei ac Salvatoris nostri Jesu Christi, quem indigni tenemus in terris, ultra negligere nec possumus, nec debemus.

    yidemus enim, yenerabiles Fratres (quod non sine intimo paterni cordis nostri moerore loqui compellimur), plurima in dies, ab iis qui se Catholicos profitentur, palam scribi minuendis, convellendisque hujus sanctae Sedis juribus, ea profecto, ut minimum dicamus, libertate ac licentia, quae nonnisi haeterodoxis Ecclesiae hostibus gaudio, orthodoxis vero piisque scandalo ac luctui, nemini certe fructui ac utilitati esse possint. Iis porro vel ipsa quandoque nonnullorum Episcoporum scripta consentire, nimis deploranda, Nobisque minime ferenda res est, quasi vero eadem Apostolica judicia pro sancienda regula fidei a summis Pontificibaecs lala, quae, paucos ante annos, divina ac sicman.a per ieniuersam Ecclesiam auctoritaleniti 7 ,omnis Gallicana ecclesia, datis ad praedecessores nostros litteris, palam professa est, modo fere infirma debeant, ac veluti nutantia reputari, nisi superveniente vestro, paucorum scilicet Episcoporum, judicio fulciantur.

    Currebatis bene, venerabiles Fratres, et praeclare Majorum vestrorum secuti vestigia, ad Apostolicam Sedem, tamquam ad fidei arcem, totius disciplinas Metropolim, et unitatis Catholica ; centrum, quo omnium ecclesiarum lineas collimare necesse est, ne alio distortae ruinam inveniant, et ad beati Petri fidem nunquam deficentem 8 , qua haereticorumerrores peremptorio decreto prostrantur, fidenternon minus quam humiliter confugiebatis. Quare ergo tam cilo transferirrtini pene in aliud Evangelium, ac si fidei arcem, et disciplinas Metropolim ut minus tutam explorare tentetis, lineasque vestras non ad unitatis Catholicae centram deducere, sed potius centrum ad lineas vestras exigere velte videamini, ac demum beati Petri fidem nunquam deficientem agnoscere erubescatis ?

    Videte, quaeso, et in conspectu Superni Pastoris, qui nos omnes in veritate sua judicaturus est, sollicita mente perpendite, num illud sit, quod vestri muneris, quin et honoris esse profitemini, et in quo Gallos semper potiores fuisse gloriamini ; Sedem scilicet Apostolicam colere, an potius lxdere ? Num Sanctoe Romana ; Ecclesiae jura, honores, privilegia et auctoritatem conservare, defendere, augere ac promovere, quod praevio consecrationi vestrm juramento pariter spopondistis ; an potius eadem jura convellere, honores imminuere, privilegia et auctoritatem velut in dubium revocare ?

    Et quidem cum, ut magnus olim fidenter aiebat Leo : Praeter illam Pelram, quam Dominus in fundamenlo posait, stabilis esse nequeat alla constructio 9 , videte, venerabiles Fratres, ne ista porro causa sit, car post lot annorum curricula, nunquam in ecclesiis vestris pax vera fuerit. nec unquam futura sit, nisi, ut vos ipsi non ita pridem loquebamini, profligandis erroribus Romana ? Sedis invalescat auctoritas, et clara firmaque de rebus ad Catholicam fidem pertinentibus prolata sententia caliginem omnem disoutiat, animos fluctuantes componat, dissidia prohibeat, Ecclesim tranquillitatem, splendoremque restituat. Tum demum unanimes idipsum sen lienles, et non erunt in vobis schismata, cum primas Sedi, unde sacerdotalis unitas exorta est, humili adhaesione consentietis : tune a subditis vobis ovibus integram obedientiam exigetis, cum eam Romanm Ecclesiae, cui vos subjectos esse cognoscitis, pleno animo. praestiteritis.

    Maneat ergo, venerabiles Fratres, suus episcopali ordini honor et dignitas ; sed quos posuerunt Patres nostri terminos non excedat ; Romanam Ecclesiam ecclesiarum omnium Matrem ac Magistram nulli inferiores Antistites juficare aut docere praezumant, aut post ejus judicare judicium : sed quae Romanus Pontifex (veteres vobis Gallicanos Canones recitamus) secundum suum sacrum ministerium, auctoritate Apostolica  » decreverit, in summa veneratione ab omnibus suscipiantur, a et debita illi obedientia in omnibus conservetur 10 , et maxime  » abbis  » (ut olim Gallus Antistes et quidem non ignavus episcopalisamplificator juris admonuit) 11 , qui in illis regionibus  » habitant, in quibus, divina gratia per ejus proedicationem,  » omnes in fide genuit, et Catholico lacte enutrivit. Non ut confundamus vos, hoc ; scribimus ; sed pro Pastorali nostra sollicitudine, quam vobis debemus impendere, ut fratres, et filios carissimos admonemus, rogamus, et obsecramus in Domino Jesu, ne effusa nimis de Apostolica Sede, amantissima Parente vestra, unde vobis religionis, propitio Christo, fons et origo manavit, ejusque Constitutionibus et Decretis scribendi, judicandive licentia cmteris per universam Dei Ecclesiam, ottendiculo sitis. spensatio enim Nobis credita est, et ad Nostrum tendit reatum, si, contra paternarum regulas sanctionum beau Petri ejusque Sedis causam deseramus ; quoniam si negligenter ea, quae male usurpantur, omittimus, excessus viam aliis aperimus.

    Nemo vos seducat inanibus verbis, aut falsa vobis protendendae magis auctoritatis vestrae promissions, blandiatur. Discamus omnes non altumsapere, sed timere, cum scriptum sit : Rectorem te posuerunt, noli extolli : cumque admonente Domino studere debeamus, ut, qui major est in nobis fat sicut minor, pudeat et qui minores sunt, Majori se, aequare, quin et praeferre quodam modo velle videantur. Charitatem sectemur, sine qua nihil sumus, quae non infatur, non est anabiliosa, non quaerit quae sua sunt, et multo minus quae sua non sunt tentare praesumit. Maneat dispositio veritatis ipso christi verbo firmata, quod etiamsi coelum et terra transierint, preterire non potest, ut scilicet beatus Apostolus Petrus, cujus adhuc in sua Sede vivit potestas, et excellit auctoritas et cujus etiam dignitas in indigno haerede non defieit, conintare debeat rratres suos non ipse a fratribus confirmari 12 .Unitatem demum Catholicae Ecclesioe, rejectisvanis et mutilibus contentionibus, quae magis quaestionem praestaut, quam aelificationem Dei, firmiter custodiamus ; unitatem scilicetillam quae, ut a majoribus nostris accepimus, in eo potitsimum sita esse dignaseilur, ut, quamvis in populo Dei muni sacerdotes sint multique pastores ; omnes tamen proprie regat Petrus, quos principaliter regit et Christus 13 .

    Et apostolicam benedictionem vobis omnibus, Venerabiles h’ratres, quos sincera in Christo charitate diligimus, quare et vobis liberius ad utilitatem vestram loquimur, peramanter imterliruur.

    Datum Rome, ad Sanctum Petrum, sub annulo Piscatoris, die decima quinta Januarii MDCCVI, Pontificatus nostri anno sexto.

  1. Innocentius I, Epist. ad Patres Concil. Carth. II, anno 417[↩]
  2. Innocentius I, Epist. ad Concil. Milevitanum[↩]
  3. Nos (Episcupi) qui sacros canones et Decreta Sedis Romanorum Pontificum sub ipsius Apostolicae Petre judicio exequimur, nïhil aliud quam . juste judicantium fautores et justorum judiciorum executores, obedientiam Sancto Spiritui praestamus, qui per eos locutus est,, et Sedi Apostolicae, a qua rivus Religianis et Ecclesiasticoe ordinatidnis et canonicae judicationis profluxit. (Hincm. Rhem. tom.ll, Operum, p. 462.) Idem Hincm., ibid.. p. 250, alloquens summum Pontificem. a meum est mea, a vobis obediendo, committere, et non vestra judicia discutere[↩]
  4. Epistola Ravennii aliorumque Episcoporum Gallorum ad sanctum Leonem ,Papam[↩]
  5. Ibid[↩]
  6. Decreta, ordinationes, sententias, dispositibnes, reservationes, pro visiones, et mandata Apostolica, totis viribus observabo, et faciam ab a anis observari… Mandata Apostolica humiliter recipiam, et quam.fidelissime exsequar. (duramentum singulorum Episcopornm in sua consecratione.)[↩]
  7. Epist. Episc. Gall. ad Innocent. X, anno 1653[↩]
  8. Epist. Episc. Gall. ad Innocent. X, anno 1650[↩]
  9. S. Leon. Epist. 54, ad Marcian. Aug[↩]
  10. Concil. Pontigon., cap. 2., tit. 9, anno 876[↩]
  11. Hincm. ; Rhem. in Praef. opusc. De divortio Lothar. et Thietbergae[↩]
  12. A te emendari Ecclesiam liomanam nihil opus erat ; nam illa… potestatent a Christo accepit regendi alias et gubernandi, confirmandi et corrigendi, non ut ipsa confirmetur al) alis. Et tu, inquit Salvalor ad Petrum, . aliquando conrersus, confirma fratres tuos. Non dixit : Confirmare a fratribus lus, sed confirma.  » (Josephus Episcop. Methonensis ad MarcEugen. Ephesin. Metropolitanum.)[↩]
  13. S. Leo, Serra. 3, de Assumptione sua[↩]